De lezing van 19 juli 2022 zal gaan over de puntstempels van Mederland
(Jlni 2022)
Ton Steenbakkers
De invoering en de naam.
Bij circulaire nr. 747 van 16 maart 1869 werd de invoering van de'nommerstempel' per 1 april 1869 bekend gemaakt.
In de aankondiging werd de stempel omschreven als: "een nommer, in zeskantige vorm, door punten omgeven”.
Klaarblijkelijk hebben bij verzamelaar en publiek de punten meer indruk gemaakt dan het nummer. Weldra had de naam
"puntstempel" de oorspronkelijke naam "Nommerstempel geheel verdrongen en wordt deze naam nog steeds als zodanig
gebruikt.
Reden van invoering.
In de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw waren de klachten over de slechte stempeling van brieven talloos.
In elk kamerverslag over de begroting werd de betrokken minister daaraan herinnerd. Met de nieuwe stempel hoopte men, dat het
kantoor van vertrek door het nummer beter te herkennen zou zijn. Bovendien dacht men dan, dat de indrukken van de punten op de
zegel nog duidelijk zichtbaar zouden zijn, zelfs als men erin zou slagen de inkt weg te wassen. Herhaald gebruik van de zegel
zou dus beter tegengegaan worden.
Leuk voor de PTT; minder leuk voor verzamelaars, die prijs stellen op onbeschadigde zegels. Gelukkig viel dit in de praktijk wel wat mee.
De vorm.
De stempel bestaat uit 7 rijen punten, geplaatst in een ruitvorm. Door in het centrum punten weg te laten, komt er ruimte voor een
nummer. De verticale as loopt door de middelste punt van de bovenste en onderste rij van drie.
Een paar voorbeelden uit mijn verzameling Geldrop:
In 1877 werd het hulp post kantoor te Gel drop omge zet in een post- en telegraafkantoor.
Het postkantoor werd gevestigd in de benedenvertrekken van het nieuwe raadhuis en in 1877 in gebruik genomen. Het postkantoor trad in werking op 15 januari 1877 (Circulaire1017).
Op 19 december 1876 werden aanvragen gedaan voor: een tweeletterstempel; 2 administratiefstempels: ‘REBUT’ en ‘AFGESCHREVEN GELDROP' in ovaal; een cachetstempel. Deze stempels werden verstrekt op 15-1-1877. Tevens kreeg men de beschikking over een nummerstempel 176. Dit laatste stempel was in gebruik tot 15 juni 1893. Een brief met nummerstempel 176 ontbreekt helaas in mijn verzameling.
Het hulppostkantoor van Geldrop viel in het ressort van Eindhoven. Eindhoven had een groot ressort. De volgende hulppostkantoren vielen onder andere in haar ressort: GELDROP, MAARHEEZE, ZESGEHUCHTEN, VALKENSWAARD, HEEZE, LEENDE en BUDEL.
Vertrekstempel, langstempel, 'Geldrop'.
Transitstempel, 'Eindhoven 21 dec 74 8M-12M'.
Nummerstempel, '33' (Eindhoven).
Aankomststempel, ' 's Hertogenbosch 21 dec ..8A'.
Bestellersstempel 'F2' in ovaal. F betekent 6e bestelling van postbode 2.
Transitstempel nummerstempel '55' (Helmond).
Aankomststempel achterzijde '..NOV 86 2-3N.
Postzegel ontwaard met punt stempel 5.
Dagteknstempel AMSTERDAM 8A-12M 4 MRT 72.
Achterzijde transitstempel EINDHOVEN ...... M 5 MRT 72