Filatelisten vereniging De Helmveste Helmond en Omstreken is opgericht in 1977

Het Atomium in Brussel
(Mei 2017)
Bron: Postzegelblog, www.postzegelblog.nl

Wat voor Parijs de Eiffeltoren is, is voor Brussel het Atomium. En beide bouwwerken hebben ongeveer dezelfde geschiedenis. Gebouwd ten behoeve van een wereldtentoonstelling en bedoeld om daarna weer te worden afgebroken. Afbeeldingen van de Eiffeltoren op postzegels komen wereldwijd voor, maar hoe is dat met het Atomium?

Het Atomium is een monument dat te vinden is in het Heizelpark in Brussel. De stalen constructie bestaat uit negen bollen met een diameter van 18 meter elk. Het monument werd ontworpen door ingenieur André Waterkeyn in het kader van de Wereldtentoonstelling in Brussel in 1958, de ‘Expo 58’. Het monument stelt een kristalstructuur voor van het scheikundige element ijzer. Maar dan wel 165 miljard maal vergroot! Op 17 april 1957 werden twee postzegels uitgegeven waarop het Atomium is afgebeeld. De schematische tekening werd gemaakt door Edouard Meert terwijl de gravure werd vervaardigd door Leon Janssens.

Opvallend is wel dat het 102 meter hoge Atomium niet is opgebouwd uit staal maar uit aluminium. Dat materiaal was sterk in opkomst is waarschijnlijk gebruikt omdat het veel beter bestand was tegen corrosie dan staal. Het was de bedoeling om het bouwwerk binnen zes maanden na de sluiting van de tentoonstelling af te breken. Maar omdat het inmiddels bijzonder populair was geworden en wereldwijd bekend besloot men het te laten staan.

Men kan met de lift naar de bovenste bol gaan waarin een restaurant is gevestigd. Hier heeft men een prachtig uitzicht over de stad. Andere bollen, behalve de drie buitenste, zijn bereikbaar via gewone trappen en roltrappen. De onderste bol is permanent ingericht als tentoonstellingsruimte waar een terugblik is te zien van de jaren ’50. Op 4 februari 1958 verschenen de twee postzegels opnieuw, maar met gewijzigde kleuren en frankeerwaarden. Op 15 april werd een serie van zes postzegel met toeslag uitgegeven. Een van de zegels had een getekende afbeelding van het Atomium. De wereldtentoonstelling Expo 58 werd op 17 april 1958 geopend door Koning Boudewijn. De tentoonstelling trok 42 miljoen bezoekers. Tussen 2004 en 2006 was het Atomium gesloten voor een enorme opknapbeurt en restauratiewerken. De aluminium bekleding werd plaat voor plaat verwijderd en vervangen door speciaal vervaardigde roestvrijstalen inoxplaten. Verder werd nieuwe verlichting aangebracht, waaronder 2970 ledlampjes, die vooral in de donkere uren een fantastisch bewegend schouwspel te zien geven. Op 14 februari 2006 werd het geheel gerenoveerde Atomium heropend door Prins Filip. Het was heel lang verboden om foto’s van het Atomium te gebruiken voor commerciële doeleinden vanwege auteursrechten. De vereniging zonder winstoogmerk (v.z.w.) Atomium ziet erop toe dat het ‘beeld’ niet wordt vervalst, vervormd of gebruikt in een negatieve context. André Waterkeyn overleed in 2005. Conform de wetgeving zou een auteursrechtelijke beschermingsduur gelden tot 70 jaar na de dood van de maker van het werk. Daardoor zou de afbeelding van het Atomium nog tot en met 2075 auteursrechtelijk beschermd zijn. Maar door een wetswijziging in 2016 is dit verbod opgeheven. Het Atomium heeft daarbij een grote rol gespeeld om ‘vrijheid van panorama’ te verkrijgen. Daardoor is het toegestaan foto’s te gebruiken voor allerlei doeleinden mits de gefotografeerde werken permanent in het openbaar gebied in hun natuurlijke omgeving aanwezig zijn.

Willem-Alexander 50
(Mei 2017)

Op het postzegelvel Willem-Alexander 50 staan tien foto’s van koning Willem-Alexander, uit verschillende periodes in zijn leven. Zes van de tien foto’s zijn op de postzegels te vinden, de overige vier op de tabs links en rechts. Alle foto’s zijn aflopend geplaatst. De bovenste rij foto’s is in zwart-wit, de onderste rij is in kleur. Bovenaan loopt over de gehele breedte van het vel een smalle blauwe balk, deels over de foto’s en deels over de witte velrand. Onderaan loopt een even smalle balk, maar dan in oranje. Deze twee transparante kleurbanen geven het postzegelvel een koninklijke allure en de typografie is erin geplaatst. Linksonder op de zwart-witfoto’s en linksboven op de kleurenfoto’s is in wit een driehoek uitgespaard. Deze biedt ruimte aan de sorteerhaak en verwijst naar de gelijmde hoekjes die worden gebruikt om foto’s in albums te plakken. Op de velrand boven staat de naam van de uitgifte. Voor de typografie is gebruikgemaakt van de Neuzeit S IB, een door Irma Boom aangepaste versie van de Neuzeit S (Wilhelm Pischner, 1926/Linotype-Hell 1966)

Het postzegelvel Willem-Alexander 50 met foto’s van Vincent Mentzel is ontworpen door Irma Boom. PostNL vroeg Mentzel of hij foto’s beschikbaar wilde stellen voor postzegels ter ere van de vijftigste verjaardag van koning Willem-Alexander. De voormalige staffotograaf van NRC Handels-blad stemde daarin toe, met het voorstel dat Boom het ontwerp zou maken.

Prins Claus
Mentzel: “Mijn eerste contacten met het Koninklijk Huis waren met prins Claus, die ik eind jaren ‘70 ontmoette op een reis naar China. Hij was zeer geïnteresseerd in fotografie. Dat schiep een band. Enkele jaren later vroeg hij mij mee te werken aan een publicatie van Renate Rubinstein ter gelegenheid van de achttiende verjaardag van kroonprins Willem-Alexander. Sommige foto’s uit dit boekje Alexander hebben we voor dit nieuwe postzegelvel gebruikt. Ik heb Irma voor het ontwerp gevraagd omdat we eerder prima hebben samengewerkt, onder meer voor fotoboeken en een tentoonstelling. Maar vooral omdat ze een heel bijzondere en unieke ontwerper is.” Prins Claus speelde ook een belangrijke rol bij de kennismaking van Irma Boom met het Koninklijk Huis. Boom: “Prins Claus vroeg mij samen met hem het logo te maken voor het Prins Claus Fonds. Dat werd in 1996 opgericht ter ere van zijn zeventigste verjaardag. Voor koning Willem-Alexander heb ik weer het ontwerp gemaakt voor de koninklijke besluiten die hij dagelijks ondertekent sinds hij in 2013 zijn moeder opvolgde.”

Actuele foto
Na een eerste presentatie van ontwerpideeën stelde Mentzel aan PostNL voor om ook een foto te gebruiken die speciaal voor deze postzegels gemaakt zou worden. Mentzel: “In november 2016 heb ik daarom koning Willem-Alexander op De Eikenhorst gefotografeerd – aan zijn bureau, in het huis, voor het huis, in de tuin. Het is de tuinfoto geworden omdat deze foto zo mooi aansluit op de foto uit 1985 erboven. Die foto was de eerste waarvoor koning Willem-Alexander leerde poseren. Toen we vorig jaar de buitenopnamen gingen maken, wandelde hij als vanzelf naar het deel van de tuin met het kunstwerk van André Volten op de achtergrond. Duidelijk een plek waar hij zich op zijn gemak voelt. Zijn moeder deed dat ook altijd als ik haar fotografeerde.”

Technische specificaties

Botanische tuinen
(Mei 2017)

Botanische tuinen hebben een rijke geschiedenis. Ze waren van oorsprong verbonden aan universiteiten. Aanvankelijk werd er onderzoek naar medicinale toepassingen verricht, later verbreedde dat zich naar onderzoek binnen de biologie. De meeste botanische tuinen zijn gespecialiseerd in bepaalde plantensoorten. Zo is een arboretum een botanische tuin met alleen bomen. Een pinetum laat hoofdzakelijk coniferen zien. In de loop van de tijd hebben de meeste botanische tuinen er andere taken bij gekregen, waaronder de collectie tonen aan belangstellende bezoekers en plantensoorten behouden die in de natuur dreigen uit te sterven. In Nederland zijn ruim dertig botanische tuinen te vinden, waarvan de meeste zijn aangesloten bij de Nederlandse Vereniging van Botanische Tuinen (NVBT). De NVBT heeft 2017 uitgeroepen tot het Jaar van de Botanische Tuinen.

Op de postzegels van het nieuwe vel Botanische tuinen in Nederland staan afbeeldingen van bijzondere planten en bomen uit botanische tuinen in Nederland. Elke postzegel is door een horizontale lijn in tweeën gedeeld. Op het grotere vierkante vlak staat in het midden een vrijstaande foto van de bewuste plant of boom.
Rechts in dit grotere vlak is in verticale richting de waardeaanduiding 1 en de naam van het postzegelvel opgenomen. Op het kleinere rechthoekige vlak staat de Latijnse naam van de plant of boom, met de aanduiding Nederland 2017 en de sorteerhaak. De horizontale lijn is in het midden onderbroken door een witte cirkel, met daarin een zaadje van de desbetreffende plant of boom. Op de tabs naast de postzegels is de Nederlandse naam van de plant of boom te lezen, met de naam van de botanische tuin waar hij te vinden is. Op de achtergrond van het postzegelvel staat een uitvergrote foto van een blad met fijn vertakte nerven. De nerven lopen door over de tabs en over de velrand links en rechts. Voor de typografie is gebruikgemaakt van de PMN Caecilia, een uitgebreide familie schreefletters uit 1991 van Peter Matthias Noordzij.

Voor de typografie koos de ontwerper de Caecilia van Peter Noordzij, een vrij moderne, elegante en heldere schreefletter. Robbert: “De Caecilia was voor mij favoriet, omdat die uit een grote letterfamilie komt met veel uitvoeringen: romein, cursief, mager, vet, extra vet en kleinkapitaal. Daarmee kon ik ook in de typografie een hiërarchie aanbrengen, net zoals Linnaeus dat voor het plantenrijk deed.

Technische specificaties