Filatelisten vereniging De Helmveste Helmond en Omstreken is opgericht in 1977

Een prentbriefkaart in oorlogstijd, eigenlijk twee prentbriefkaarten
(September 2020)
Ton Steenbakkers

Een wat mishandelde briefkaart, vermoedelijk verzonden vanuit Geldrop op 4 september 1943. Vermoedelijk, omdat de postzegel met veel geweld is verwijderd en de stempel onleesbaar is. Ook de voorzijde is de tijd niet ongeschonden doorgekomen. Het plaveisel van de Kerkstraat is onderbroken door en stuk verdwenen afbeelding. En hier en daar zitten nog wat witte vlekken, omdat een stukje afbeelding ont-breekt. Toch heb ik de kaart voor een bescheiden bedrag gekocht. Het intrigerende is de inhoud op de achterzijde. Soms voel je je als prentbriefkaart verzamelaar en filatelist een voyeur..

De tekst luidt als volgt:

Geldrop, 4-9-‘43 ‘Heel aangekomen. Hoewel ik nog voor éénen in Amsterdam was, was de trein toch al vol. Ik had zeker een uur te vroeg moeten komen. Met een klein halfuur vertraging kwam ik in E. aan. Stadsgezichten hebben ze daar niet. Onderweg een lekke band een paar maal opgepompt. Nu gerepareerd. Ik moet een jam- en halve suikerbon hebben. ’t Weer is best. Hartelijke groeten ……….

De adressering luidt: Fam. Salwegter, Weteringstraat 42, Haarlem.

De briefkaart is verzonden in het derde oorlogsjaar en de situatie in ons land lijkt normaal: volle treinen, waardoor gewacht moest worden op de volgen-de, die een halfuur later ging. Of zou er voor hem nog plaats zijn  geweest? Zal wel niet, want hij lijkt een fiets meegenomen te hebben. En vermoedelijk is hij per fiets uit Haarlem gekomen, want een OV-fiets was er toen nog niet. Wanneer de schrijver zegt, dat Eindhoven geen stadsgezichten heeft, bedoelt hij waarschijnlijk prentbriefkaarten met een afbeelding van Eindhoven. Zijn fiets heeft overigens luchtbanden en geen houten banden, want hij rijdt een paar keer lek, vermoedelijk op zijn weg naar Geldrop. Eenmaal daar aangekomen schrijft hij zijn kaart, met een ‘stadsgezicht’ van Geldrop. Maar wat komt iemand uit Haarlem doen in 1943 in Geldrop? Ik ben opzoek gegaan op het internet. In het ‘Adressenboek Haarlem 1 januari 1946’ vind ik op pagina 425: Salwegter, J. F., kantoorbed., Weteringstraat 42. V. H., leeraar, Weteringstraat 42. Zou dit de vader kunnen zijn van de schrijver van onze prentbriefkaart? Google streetview laat een keurige middenstandswoning zien.

Zoeken naar de naam in combinatie met ‘Eindhoven’ levert op: Huisartspraktijk Salwegter, Jan Smitz-laan 75611 LD Eindhoven.
Zou dit een kleindochter van de afzender kunnen zijn en zou zij antwoord kunnen geven op mijn vragen?
En toen ik dit artikel tot hier af had, ontdekte ik in mijn archief een tweede prentbriefkaart van dezelfde afzender

gericht aan hetzelfde adres. Deze kaart heeft nog wel een postzegel, een 5-cent zegel type Lebeau uit 1941, die is afgestempeld op 9-9-1943 in Eindhoven.

De transscriptie hiervan luidt:

Geldrop 8-9-‘43
Beste Moe en Jona, De brieven en de bonnen ontvangen. Tot vanochtend is het weer prachtig geweest. Nu heeft ’t een paar uur geregend en is weer droog. Met de fiets geen last meer gehad. IK heb wat R gekocht, als ik nog wat krijg moet je maar met de fiets aan ’t station komen, want dan is ’t niet meer te dragen. Ik denk om 18.35 in Amsterdam te zijn en dan om 19 uur in Haarlem. Als de een volgende kaart voluit ondertekend is, is dat afgesproken, anders gaat ‘t nog wel. Hartelijke groeten …..


Een onduidelijkheid is nu duidelijk: onze kaartschrijver is per trein van Haarlem naar Amsterdam gereisd, met zijn fiets. Maar er zijn vraagtekens bijgekomen. Wie is Jona? Is er geen vader (meer)? En wat is R, wat onze afzender heeft gekocht?